मुख्य सामग्रीवर वगळा

उदासबोध

आज हयात असते रामदास
तर भोवती बघून हरामदास,
अंतरी झाले असते उदास
लागोन चिंता.
समर्थाचिया सेवका वक्र पाहे
ऐसा गल्लीगल्लीत गुंड आहे,
त्यांचेवरी संरक्षणछत्र आहे
पोलीस, पुढा-यांचे.
या सत्याचा लागता शोध,
कुठून सुचता दासबोध ?
लिहिला असता उदासबोध
श्रीसमर्थांनी.
भ्रष्टाचारे पोखरला देश,
दीन जनांसि अपार क्लेश,
दुर्जनां यश, सज्जनां अपेश
सर्वत्र दिसे.
नीतीचा डोळा काणा,
प्रत्येक माणूस दीनवाणा,
सर्व फोलकटे, नाही दाणा,
पीक ऐसे.
देवतांसि उचलून धरती,
वेडेविद्रे नाच करती,
भसाड, ओसाड आरती
झोकून दारु.
कबीर सांगे अल्लाची महती,
मुंगीच्या पायी घुंगुर वाजती
तरी ते अल्लासि ऐकू येती
ऐसे म्हणे.
येथे अल्लासि बहिरा मानती,
ठणाणा ध्वनिक्षेपक आणती
त्यातून कर्कश बांग हाणती
अल्लासाठी.
कंडम बर्गड्यांच्या जनतेवरी
बिल्डर, स्मग्लर, गुंड राज्य करी,
प्रत्येक नेता खिसे भरी
हाती धरोन तयांसि.
दुष्काळ खणी, भुई फाटे,
शोष पडून विहीर आटे,
काळा कडू गहिवर दाटे
गळ्यात भविष्याच्या.
सत्य सामोरे पाहण्यासाठी
त्राण असावे लागे गाठी,
भेकड पळपुट्याचे पाठी
हिजडा लागे.
ग्रंथा नाम उदासबोध,
कविजनतेचा संवाद,
काळा कडू आतला विषाद
हलका केला.       
इति श्रीउदासबोधे कविजनतासंवादे उदासबोधनाम समास

: मंगेश पाडगावकर

टिप्पण्या

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

भंगु दे काठिन्य माझे

भंगु दे काठिन्य माझे आम्ल जाऊं दे मनींचे; येऊ दे वाणीत माझ्या सूर तूझ्या आवडीचे. ज्ञात हेतूतील माझ्या दे गळू मालिन्य,आणि माझिया अज्ञात टाकी स्फूर्ति-केंद्री त्वद्‌बियाणे. राहु दे स्वातंत्र्य माझे फक्त उच्चारातले गा; अक्षरा आकार तूझ्या फुफ़्फ़ुसांचा वाहु दे गा. लोभ जीभेचा जळू दे दे थिजु विद्वेष सारा द्रौपदीचे सत्व माझ्या लाभु दे भाषा शरीरा. जाऊ दे कार्पण्य ’मी’चे दे धरू सर्वांस पोटी; भावनेला येऊ दे गा शास्त्रकाट्य़ाची कसोटी. खांब दे ईर्ष्येस माझ्या बाळगू तूझ्या तपाचे; नेउं दे तीतून माते शब्द तूझा स्पंदनाचे त्वसृतीचे ओळखू दे माझिया हाता सुकाणू; थोर यत्ना शांति दे गा माझिया वृत्तीत बाणू. आण तूझ्या लालसेची; आण लोकांची अभागी; आणि माझ्या डोळियांची पापणी ठेवीन जागी. धैर्य दे अन्‌ नम्रता दे पाहण्या जे जे पहाणे वाकुं दे बुद्धीस माझ्या तप्त पोलादाप्रमाणे; घेऊ दे आघात तीते इंद्रियद्वारा जगाचे; पोळू दे आतून तीते गा अतींद्रियार्थांचे आशयाचा तूच स्वामी शब्दवाही मी भिकारी; मागण्याला अंत नाही; आणि देणारा मुरारी. काय मागावे परी म्यां तूहि कैसे काय द्यावे; तूच देणारा जिथे अन्‌ तूंच घे

शब्द

घासावा शब्द । तासावा शब्द  । तोलावा शब्द । बोलण्यापूर्वी  ।। शब्द हेचि कातर । शब्द सुईदोरा । बेतावेत शब्द  । शास्त्राधारे ।। बोलावे नेमके ।  नेमके , खमंग खमके । ठेवावे भान । देश , काळ, पात्राचे ।। बोलावे बरे । बोलावे खरे । कोणाच्याही मनावर । पाडू नये चरे ।। कोणाचेही वर्म । व्यंग आणि बिंग । जातपात धर्म । काढूच नये ।। थोडक्यात समजणे । थोडक्यात समजावणे । मुद्देसूद बोलणे । हि संवाद  कला ।। शब्दांमध्ये झळकावी । ज्ञान, कर्म , भक्ती । स्वानुभावातून जन्मावा । प्रत्येक शब्द ।। शब्दांमुळे दंगल । शब्दांमुळे मंगल । शब्दांचे हे जंगल । जागृत राहावं ।। जीभेवरी ताबा । सर्वसूखदाता । पाणी , वाणी , नाणी । नासू  नये ।। : संत तुकाराम 

असे जगावे छाताडावर आव्हानाचे लावुन अत्तर

असे जगावे छाताडावर आव्हानाचे लावुन अत्तर नजर रोखुनी नजरे मध्ये आयुष्याला द्यावे उत्तर नको गुलामी नक्षत्रांची भीती आंधळी ताऱ्यांची आयुष्याला भिडतानाही चैन करावी स्वप्नांची असे दांडगी ईछा ज्याची मार्ग तयाला मिळती सत्तर नजर रोखुनी नजरे मध्ये आयुष्याला द्यावे उत्तर पाय असावे जमिनीवरती   कवेत अंबर घेताना हसू असावे ओठांवरती काळीज काढुन देताना संकटासही ठणकावुन सांगावे आता ये बेहत्तर नजर रोखुनी नजरे मध्ये आयुष्याला द्यावे उत्तर करुन जावे असेही काही दुनियेतुनी या जाताना गहिवर यावा जगास सा - या निरोप शेवट देताना स्वर कठोर त्या काळाचाही क्षणभर व्हावा कातर कातर नजर रोखुनी नजरे मध्ये आयुष्याला द्यावे उत्तर _ गुरु ठाकूर